Waarom mijn naam niets zegt over mijn culturele identiteit

Amsterdam, de plaats waar ik ben geboren en al bijna mijn hele leven woon, is nu een van de meest cultureel diverse steden die ik ken. We hebben in de loop van de tijd veel permanente migranten verwelkomd – en vooral in het laatste decennium – veel mensen met een tijdelijk werkvisum. Als stemcoach met een tweetalige website (Nederlands en Engels), word ik benaderd door mensen van letterlijk alle continenten, behalve Antarctica. Ik vind het heel bijzonder dat ik de kans krijg om zoveel verschillende culturen te ontmoeten, en te werken met mensen die verschillende talen spreken. Want je moedertaal zegt meestal veel over hoe je je stem gebruikt, hoe je omgaat met taal in het algemeen, en hoe je Engels spreekt.

Over het algemeen werk ik dus graag met migranten. Maar de laatste tijd begon ik me af te vragen waarom ik niet zo vaak door Nederlanders word benaderd. Okee, mijn stad is nogal internationaal georiënteerd, maar er wonen hier toch ook nog steeds Nederlanders? Om de een of andere reden word ik nauwelijks gebeld of gemaild door deze categorie. En als ze al naar me toe komen, zijn het Nederlanders met een migratie-achtergrond. Laatst werd ik zelfs benaderd door een paar Nederlanders die me in het Engels schreven. En toen viel ineens het kwartje: ze denken vast dat ik niet van hier ben.

Daarom heb ik besloten om wat meer context te geven bij mijn achtergrond, en uit te leggen hoe ik aan mijn achternaam ‘Stavinoha’ kom. Ik ben de dochter van een moeder met een lange familiegeschiedenis in Amsterdam, en een Tsjechische vader. Toen mijn vader in Nederland kwam wonen, was hij een vluchteling uit Tsjechoslowakije, toen een communistisch land. Hij had nooit gedacht dat hij, ik of mijn broer dat land ooit nog zou kunnen bezoeken. Het kwam dus als een grote verrassing toen in 1989 het ijzeren gordijn viel, en Tsjechië en Slowakije geleidelijk democratische landen en EU-lid werden.

Ik denk dat dit de reden is dat mijn vader ons op geen enkele manier iets heeft meegeven van de Tsjechische cultuur. De enige Tsjechische dingen die ik me herinner uit mijn opvoeding, zijn het eten van ‘knedlíky’ knödel (en wat haatte ik die), ‘Oplatky’ (de suikerwafels die mijn oma uit Praag stuurde) en twee scheldwoorden. Dat was het. Ik ben dus net zo bekend met de Tsjechische cultuur als degenen van jullie die weleens een weekendje in Praag zijn geweest.

Aan de andere kant was mijn opvoeding ook niet typisch Nederlands. Mijn moeder had een internationaal georiënteerde carrière en mijn vader heeft zich nooit echt thuisgevoeld in Nederland. Als gezin brachten we veel vrije tijd door in Spanje, waar mijn vader zich meer verbonden voelde met de cultuur en de taal. Ik zou niet willen zeggen dat ik hierdoor een kosmopoliet ben geworden, maar ik ben ook zeker niet opgegroeid in een omgeving waar de Nederlandse cultuur de norm was. Bovendien werd het aangemoedigd kritisch te zijn tegenover Nederlandse tradities en dingen anders te doen.

Volgens mij voel ik me om deze redenen niet sterk verbonden met een culturele identiteit. Je culturele identiteit maakt je lid van een groep. Het lidmaatschap komt met gedeelde tradities, rituelen en waarden, die je vanzelf worden aangereikt. Het geeft je richtlijnen voor je gedrag die je niet zelf hoeft te bedenken. Toen ik jonger was, vond ik het gebrek aan deze identiteit soms lastig. Ik was niet helemaal op de hoogte van hoe je je moest gedragen zonder op te vallen. Om je een idee te geven van wat ik bedoel: ik herinner me dat ik op turnkamp belachelijk werd gemaakt omdat ik thee dronk bij mijn lunch in plaats van melk. Op verjaardagsfeestjes vonden ze me onbeleefd of arrogant omdat ik geen handje kwam geven aan de andere gasten en hen feliciteerde met de jarige.

Nu, meer dan dertig jaar later, is Amsterdam zó divers dat je een pinot grigio, muntthee, sojamelk-frappuccino of wat je maar wilt bij je lunch kunt drinken. Het maakt niemand meer wat uit. En het spreekt voor zich dat ik me erg thuis voel in een gemeenschap als deze, waar ik niet opval tussen een grote verscheidenheid aan mensen. Als je mij in persoon zou ontmoeten, stel ik mezelf voor met mijn voornaam, hoor je me vloeiend Nederlands spreken, en zul je waarschijnlijk aannemen dat ik in Nederland ben geboren.

Het is nog maar kort geleden dat ik me realiseerde hoe anders mijn eerste indruk op jou kan zijn als je me online ontmoet: je hoort me niet praten, dus je hoort geen accent waar je uit kunt opmaken waar ik vandaan kom. Je ziet mijn Oost-Europese achternaam en mijn foto, die Oost-Europese trekken verraadt. Bovendien communiceer ik op sociale media voornamelijk in het Engels vanwege mijn internationale netwerk. Dus natuurlijk zullen sommigen van jullie dan denken dat ik niet uit Nederland kom. Dat is eigenlijk best logisch.

Ik realiseerde me ook dat als mensen op zoek zijn naar een coach in een bepaald veld, ze de voorkeur geven iemand waarmee ze zich kunnen identificeren. Een gedeelde culturele identiteit, of juist het níet delen van de culturele identiteit van het land waar je allebei woont, kan een grote (on)bewuste factor zijn in het besluitvormingsproces. Bijvoorbeeld: toen ik zelf op zoek was naar een coach, voelde ik me het meeste thuis bij een een half Nederlandse / half Spaanse vrouw van ongeveer mijn eigen leeftijd. Ze bleek de juiste match voor mij te zijn.

Aan de ene kant is het vrij logisch dat als het op coaching aankomt, waarbij je persoonlijke leven en je waarden centraal staan, je het liefst werkt met iemand die op je lijkt. Aan de andere kant is het ook goed om te beseffen dat mensen – inclusief ikzelf dus – de neiging hebben om de aanname te hebben dat iemand die op je lijkt, je persoonlijke leven en waarden beter zal kunnen begrijpen. Het is namelijk niet altijd waar, en het kan je blik op de wereld beperken.

Of je nu een oer-Hollander bent of een migrant die in Nederland woont: werken met mij kan de juiste keuze voor jou zijn, gebaseerd op andere kwalificaties. Ik zal mijn eigen tradities, rituelen en waarden niet aan jou opleggen. Door mijn gemengde achtergrond en mijn eigen ontwikkelproces heb ik een zekere mate van autonomie bereikt. Ik heb mijn eigen waarden geïdentificeerd en erkend, en deze zijn voor een groot deel cultureel onafhankelijk. Ik zal jou aanmoedigen om hetzelfde te doen. Als je jezelf aan het ontwikkelen bent, kun je je culturele identiteit onder de loep nemen en zelf bepalen welke delen hiervan nog steeds resoneren met wie je bent, en welke delen niet meer. Als deze visie je aanspreekt, is de kans groot dat ik een goede coach voor je zou kunnen zijn.

Emotieregulatie

Meer grip op je stem via het autonome zenuwstelsel

Persoonlijke groei

Via je stem bewust in ontwikkeling

Zangles

Iedereen kan beter leren zingen en het plezier hierin ervaren