Mijn ouders snappen niets van hiphop en dance. Net als veel andere zestigplussers vinden ze het monotone, voorspelbare muziek. En vooral één grote brij bonkende herrie. Nog niet zo lang geleden beweerden critici dat deze uitwassen van de popmuziek niet meer dan een tijdelijke modegril waren. Maar hiphop en dance zijn blijvertjes gebleken en hebben een plek in de westerse muziekgeschiedenis veroverd. Hoe zit dat precies?
Vroeger had je meestal maar één keer de kans om een muziekstuk te horen: tijdens een concert. Daarom bevat een symfonie van Mozart herhalingen van thema’s en delen. Paul Verhoeven liet in Zomergasten muziek van Stravinsky horen, een baanbrekende componist uit de vorige eeuw. Paul legde uit dat muziek in de loop van de 20ste eeuw steeds complexer werd. Dankzij reproduceerbaarheid kun je tegenwoordig een stuk steeds opnieuw beluisteren. Componisten konden daardoor meer experimenteren en herhaling achterwege laten; het publiek hoefde de compositie niet in één keer te begrijpen. Maar tegelijk met deze ontwikkeling binnen de “serieuze kunstmuziek” ontstond popmuziek: gestoeld op catchy deuntjes en het principe van herhaling. Deze formule heeft nog altijd succes. We luisteren graag honderd keer naar hetzelfde liedje met hetzelfde refrein zonder dat we er genoeg van krijgen. In hiphop en dance* gaan ze zelfs nog verder. Deze muziek bestaat in de basis meestal uit herhaling van één loop van een tot vier maten. Terwijl herhaling in klassieke composities steeds minder belangrijk werd, was herhaling in popmuziek juist de grootste kracht.
Theodor Adorno – bekend socioloog en notoire zuurpuim – vond popmuziek een proletarische ziekte die we moesten uitroeien. Volgens hem was de toename van herhaling in muziek het resultaat van de kapitalistische consumptiemaatschappij. Muziek is in de moderne tijd verworden tot een makkelijk te verteren massaproduct en daarmee een bedreiging voor de kunst. Adorno’s bewering klopt niet helemaal. In Afrika maken ze traditioneel niets anders dan repeterende muziek, zonder consumptiemaatschappij. Musicoloog Richard Middleton heeft een gezelligere verklaring voor de ontwikkeling van popmuziek. Hij betoogt dat herhaling een van de belangrijkste redenen is waarom we plezier beleven aan muziek. Herhaling is hierbij niet een doel, maar een middel. Een middel dat een bijna hypnotische toestand opwekt, waarbij je voelt dat je boven je menselijke beperkingen uitstijgt. Dit lijkt misschien wat vergezocht, maar denk alleen al aan het succes van houseparty’s en festivals. Veel mensen doet niets liever dan uitgaan. Elk weekend gaan ze met gelijkgestemden los op een extatische combinatie van elektronische beats en lichtshows.
Dat een hele generatie opgroeit met muziek die bestaat uit repeterende beats, is dus niets om je zorgen over te maken. Het komt allemaal voort uit een normale, menselijke behoefte aan extase. Pop, dance en hiphop zijn misschien wel niet zo uitdagend voor het intellect als Stravinsky, ze dienen gewoon een ander doel. Ik heb zelf juist behoefte aan afwisseling tussen al deze soorten muziek. Je wilt toch niet iedere dag je smaakpapillen uitdagen in een sterrenrestaurant? Een pasta Bolognese op zijn tijd is ook heerlijk.
* Dance gebruik ik hier als verzamelnaam voor house, techno, trance en alle andere stromingen in dit genre.
Zangles
Iedereen kan beter leren zingen en het plezier hierin ervaren
Emotieregulatie
Meer grip op je stem via het autonome zenuwstelsel
Studioverhuur
Voor eenvoudige audio-opnames in Amsterdam.